دلایل ایجاد ضعف و تنبلی چشم

دلایل ایجاد ضعف و تنبلی چشم

مرکز بینایی در مغز انسان از دوران جنینی تا حدود ۱۰سالگی رشد کرده و در نتیجه این رشد و تکامل ، دید واضح و کاملی برای کودک به وجود می­آید. در طول این مدت (به ویژه تا ۳ سالگی ) هر عاملی که سبب اشکال در دید یک یا هر دو چشم گردد، باعث توقف رشد و تکامل دستگاه بینایی و در نتیجه موجب کاهش بینایی در کودک می­شود. چنانچه اشکال در دید قبل از سن ۵ سالگی کودک درمان گردد، ممکن است در صورت وجود تنبلی چشم، کودک بینایی را به طور کامل بدست آورد. اگر پس ازسن ۵ سالگی درمان تنبل بودن چشم به تعویق افتد، احتمال درمان کامل و بدست آوردن بینایی کامل کودک کاهش خواهد یافت و ممکن است پس از ۷ تا ۱۰ سالگی درمان تاثیری در بینایی نداشته باشد.

‌تنبلی چشم عارضه کاهش بینایی در چشم است که به‌دلیل رشد غیرطبیعی بینایی در سنین پایین ایجاد می‌شود. چشم ضعیف‌تر یا به عبارتی تنبل­تر معمولاً به سمت داخل یا بیرون تمایل دارد. ضعف و تنبلی چشم، که به عنوان آمبلیوپی نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن مغز به طور کامل از یک چشم استفاده نمی‌کند. این امر می‌تواند منجر به تاری دید یا دوبینی در چشم آسیب‌دیده شود. تنبلی چشم با پوشاندن چشم تنبل در سنین پایین و البته با تشخیص درست امکان‌پذیر است. تنبلی چشم در بزرگسالان نیز اتفاق می­افتد و علائم و درمانی مشابه با تنبلی چشم در کودکان است. چنانچه چشم تنبل به‌خوبی تحریک نشود، عصب‌های چشم تکامل پیدا نکرده و در نتیجه کودک دچار اختلال در بینایی خواهد شد.

چنانچه مشکل چشم انحراف باشد، تشخیص آن کاری ساده است و پزشک در حین معاینه متوجه تنبلی چشم خواهند شد. در برخی از موارد تنبلی چشم بدون علامت بوده و چشم دارای ظاهری کاملا طبیعی است. کودکان بین سنین ۳ تا ۴ سال، ممکن است مشکل خود را به والدین اطلاع ندهند و چون تجربه دیگری نداشته­اند، متوجه مشکل خود نمی­شوند.

علل شایع ضعف و تنبلی چشم

• اختلاف در وضوح تصویر بین چشم­ها: چنانچه یک چشم به طور قابل توجهی تارتر از چشم دیگر باشد، مغز ممکن است یاد بگیرد و از چشم ضعیف‌تر صرف نظر کند.
• عدم تعادل عضلات چشم: اگر عضلات چشم به درستی کار نکند، چشم‌ها ممکن است به طور هماهنگ با هم حرکت نکند و در نتیجه این امر می‌تواند منجر به دوبینی شده و مغز یاد می­گیرد که از چشم ضعیف‌تر صرف نظر کند.
• مشکلات ساختاری چشم: برخی از مشکلات ساختاری چشم، مانند آب مروارید یا افتادگی پلک، می‌توانند نور را مسدود کرده و باعث تاری در دید شوند.
• بیماری‌های مادرزادی: برخی از بیماری‌های مادرزادی، مانند سندرم داون، ممکن است خطر ابتلا به تنبلی چشم را افزایش دهند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به تنبلی چشم باشد، شما نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتیکه هر کدام از موارد زیر را مشاهده کردید می­بایست به چشم پزشک مراجعه کنید:

1. انحراف چشم به داخل یا خارج
2. عدم گردش هماهنگ چشم ها
3. ضعف در دید عمقی
4. دوبینی یا بستن یکی از چشم ها
5.  کج کردن سر
6. هرگونه واکنش غیر عادی بینایی
7.  سردرد

تشخیص و درمان تنبلی چشم

تنبلی چشم معمولاً توسط چشم پزشک تشخیص داده می‌شود. معاینه چشم شامل بررسی وضوح بینایی، انحراف چشم و هماهنگی عضلات چشم می­باشد. از راهکارهای درمان تنبلی چشم، معمولاً به استفاده از عینک یا لنزهای تماسی برای اصلاح تاری دید و پوشاندن چشم سالم برای تحریک استفاده از چشم ضعیف‌ترمی­توان اشاره کرد. ممکن است در صورت نیاز، جراحی برای اصلاح مشکلات ساختاری چشم صورت گیرد. بهترین زمان برای درمان عارضه تنبلی چشم در دوران کودکی است. تشخیص و درمان تنبلی چشم در بزرگسالان ممکن است به اندازه کودکان موثر واقع نشود. برای پیشگیری از تنبلی چشم، بهتر این است که چشم کودک به طور منظم معاینه شوند. اولین معاینه چشم کودک می­بایست در حدود ۳ تا ۵ سالگی صورت گیرد.

برای درمان تنبلی چشم،عینک بهتر است یا لنز؟

برای درمان تنبلی چشم، هم عینک و هم لنز می‌تواند مفید باشند، اما انتخاب از بین این دو به عوامل مختلفی بستگی دارد. در جدول زیر چند مورد را به اختصار شرح داده­ایم.

نتیجه گیری

حدود ۳% از افراد دچار عارضه تنبلی چشم یا آمبلوپی هستند. این عارضه زمانی رخ می­دهد که در دوره کودکی چشم دید طبیعی نداشته باشد. این اختلال اغلب در یک چشم دیده می شود و به دلیل اختلال دید چشم تنبل بر اثر عوامل مختلف نظیر عیوب انکساری نظیر دوربینی، نزدیک بینی، یا آستیگماتیسم و یا عدم شفافیت بینایی رخ می­دهد. عدم وضوح تصویر در چشم موجب می­شود که مغز بین دو چشم، چشم سالم را برای دیدن انتخاب کرده و مسیر ارسال تصویر از چشم بیمار به مغز را مسدود کرده، به عبارتی دیگر دید چشم بیمار را “خاموش” کند. در نهایت، بهترین راه برای درمان این عارضه مشورت با چشم پزشک یا اپتومتریست و انتخاب بین عینک و لنز برای درمان است. آنها با توجه به شرایط شما، بهترین گزینه را به شما پیشنهاد می­دهند. درمان تنبلی چشم در سنین پایین‌تر نتیجه بهتری خواهد داشت. بنابراین چنانچه نگران تنبلی چشم فرزند خود هستید، در اولین فرصت با چشم پزشک یا اپتومتریست مشورت کنید.